Verkleinwoorden kunnen killing zijn voor je carrière

Waarom we toch steeds verkleinwoorden gebruiken

Het moordstrookje schopte het tot het Vlaamse Woord van het Jaar 2018. Volgens de officiële definitie gaat het om 'een aanliggend, gelijkgronds fietspad'. Maar je kunt het moordstrookje  natuurlijk onmogelijk een fietspad noemen. Wie zich erop waagt is zijn leven niet zeker. Waarom gebruiken we eigenlijk zo graag verkleinwoorden? 

Volgens Ruud Hendrickx, hoofdredacteur van Van Dale, is het "moordstrookje" vooral een cynisch woord. Het strookje doet vriendelijk aan, maar het woord "moord" duidt op een schuldige. Je zou er bijna van gaan geloven dat je als automobilist in België op een vriendelijke manier fietsers kunt ombrengen. Niets is echter minder waar.

Juffentaal

Niet alleen taalkundigen, maar ook juffen zijn verzot op verkleinwoorden. Ga maar eens een dagje op het schoolplein staan en laat je verrassen. “Wie zijn bokes heeft opgegeten, mag zijn jasje en schoentjes aantrekken en de laatste vijftien minuutjes buiten gaan spelen.”

Dan is er nog de zorgsector. Uitgerekend de meest liefdevolle verpleegkundigen lijden aan het verkleinsyndroom. “Goedemorgen mevrouw Van Beers, hebt u uw broodje al gehad? Als u klaar bent met het ontbijt kom ik zo meteen even een kathetertje bij u inbrengen.” 

Misschien zijn verkleinwoorden ook wel een typisch vrouwendingetje. Zo heeft een kennis een "baantje met ontzettend leuke collegaatjes". Telkens als ze over haar werk vertelt, krijg ik spontaan Pinkeltje-visioenen. Maar ze heeft een verklaring voor haar taalgebruik: “Bij collega's denk je toch al snel aan een man." Oefff.

Chaussures en chaussettes

Verkleinwoorden zijn vrij uniek voor de Nederlandse taal. Waar je in het Nederlands schoentjes of bottekes kunt aantrekken, moet je in het Engels aan het slag met het woord little. “Tommy, put your little shoes on.” Dat maakt de zaak al minder eenvoudig. Ook in het Frans kun je niet zomaar even een achtervoegsel plakken achter het woord chaussures (schoenen). Toegegeven, chaussettes bestaan wel degelijk, maar dat zijn kousen.

De werkelijkheid verkleinen

Waarom gebruiken we ze eigenlijk, die verkleinwoorden? We doen dat vooral om de dingen te minimaliseren. Het verkleinen van de werkelijkheid kan verschillende redenen hebben:

• Het minimaliseren van gevaar of bedreiging. Een collegaatje vormt geen bedreiging voor je carrière, en een prikje klinkt minder pijnlijk.
• Valse bescheidenheid. Zeggen dat je een bedrijfje of een baantje hebt, klinkt toch minder hoogdravend dan te beginnen over 'de zaak'.
• Je eigen positie versterken. Een zin als: "Zeg, als jij woensdag een paar mannetjes langs stuurt, hoeveel gaat dat klusje me dan kosten?" wekt de indruk dat de ander maar een kleine aannemer is, en dus niet al teveel kan factureren.
• Liefkozing. Een schattig jurkje of een beeldig gazonnetje klinken meer cosy dan een schatttige jurk of een beeldig gazon. 
• De vrouwelijke variant. Verkleinwoorden worden nog altijd ingezet om duidelijk te maken dat het om een vrouw gaat. Vergelijk: mijn collegaatje, mijn kennisje, hij heeft een baan en zij een baantje, Hans (m) en Hansje (v).
• Verhulling. Kijk maar eens naar de volgende zinnen:
• "Goedemorgen mevrouw, mag ik even tien minuutjes van uw tijd?"
• "Ik vrees dat ik een klein deukje in uw auto heb gereden."
• "Vlieg nu tegen een zacht prijsje naar Benidorm".
• "Het lezen van de kleine lettertjes is uw eigen verantwoordelijkheid". 

Wat betreft het verhullende effect: vooral bij een dubbele verkleining is het oppassen geblazen. Een klein deukje in de auto is misschien toch een flinke deuk. En de kleine lettertjes worden bewust klein gehouden, omdat toch vooral het zachte prijsje in het oog moet springen.

Het gevaar van verkleinwoorden

Verkleinwoorden kunnen reuze handig zijn. Een prikje of een kathetertje klinken allesbehalve ernstig, en wie met zijn "hondje" langskomt, zal minder schrik aanjagen dan wie zijn pitbull meebrengt. Maar voor het overige? Wil je echt professioneel overkomen, stop dan  nu met het verkleinsyndroom!

Verkleinwoorden zijn net zo min onschuldig als het moordstrookje. Want verkleinwoorden maken dat we onszelf minder serieus nemen, of dat we toelaten dat anderen dat doen. Ze kunnen killing zijn voor je carrière. Zou jij je hart uitstorten bij een psycholoog met een eigen praktijkje? Zou  je een ton betalen voor een tweedehandsje bij de occassiondealer? En zou je je op netwerkmeetings presenteren als iemand met een bedrijfje?

Verkleinwoorden halen de kracht uit je verhaal

Ruim vijftien jaar geleden leerde ik een harde les van een collega. Ik kwam enthousiast de trap af en riep tegen haar: “Judith, ik heb nog een klusje voor je.” Haar vriendelijke gezicht versteende, haar mond verstrakte en ze wierp me een ijskoude blik toe. Vervolgens zei ze: "Kelly, ik ben bereid om veel voor je te doen, maar ik doe hier geen klusjes. Begrijp je dat?"

Op dat moment kon ik niets beters verzinnen dan haar een van mijn fameuze superpijnstillers aan te bieden. Maar nu ik zelf ondernemer ben, begrijp ik haar boodschap pas echt. Judith had gelijk. Verkleinwoorden halen de kracht uit je verhaal. Ze zijn bagatelliserend, beperkend en betuttelend. Ze beroven je van alles wat je kunt zijn en worden.

Mensen die zichzelf serieus nemen hebben geen bedrijfjes, sturen geen factuurtjes, hebben geen collegaatjes en verliezen zichzelf niet in budgetloze projectjes. Groeien is serieuze business. Dat geldt trouwens niet alleen voor ondernemers, maar voor iedereen die verder wil komen op zijn of haar vakgebied.

Wist je trouwens dat het Italiaans ook vergrootwoorden kent? Een kruimeldief die is uitgegroeid tot een crimineel van formaat, wordt niet langer een ladro (dief) genoemd, maar ladrone. Maar goed, dat is weer een heel ander verhaal.

Lijd jij ook aan het verkleinsyndroom? Begin dan vandaag nog met je verkleinwoorden te schrappen. Neem jezelf serieus, en ik beloof je: anderen zullen spoedig volgen!